مقدمه

اشتها به معنای تمایل به خوردن غذاست که معمولاً این تمایل به دلیل گرسنگی حادث می شود.
اشتهاست که ورود انرژی به بدن را به منظور سوخت و ساز تنظیم می نماید. اشتها ارتباطی را بین سیستم گوارش، بافت چربی و مغز به وجود می آورد. نامنظمی در فعالیت اشتها سبب ناهنجاری در بدن شده و از یک طرف سبب بی اشتهایی و از طرف دیگر می تواند باعث چاقی شود.

تنظیم اشتها

تنظیم اشتها تا کنون موضوع بسیاری از تحقیقات پزشکی بوده است. یکی از نتایج به دست آمده، کشف هورمون لپتین در سال 1995م بود. مشخص شده که این هورمون، تأثیر منفی بر اشتها ایجاد می کند. تحقیقات بعدی نشان داد که تنظیم اشتها فرایند پیچیده ای است که ارتباط نزدیکی با سیستم هورمونی و سیستم عصبی بدن دارد.

عوامل مؤثر

در مغز انسان بخشی به نام هیپوتالاموس وجود دارد که کار تنظیم اشتها را بر عهده می گیرد. نورون هایی که معمولاً کار این تنظیم اشتها را بر عهده دارند، از جنس سروتونین هستند.
هیپوتالاموس سبب می شود که فرد احساس گرسنگی کند. سپس سیستم عصبی مرتبط با هیپوتالاموس فعال شده و بخش عصبی پاراسمپاتیک (سیستم عصبی غیر ارادی) فعال می شود. این سیستم غده تیروئید را تحریک نموده و تیروئید، هورمون تیروکسین ترشح می کند. این هورمون میزان سوخت و ساز بدن را بالا می برد و فرایندهای بسیاری در بدن به کار می افتند. بالا رفتن سوخت و ساز بدن، خود سبب احساس گرسنگی در معده می شود.

هیپوتالاموس، ساعت بیولوژیکی بدن را تنظیم می کند و این ساعت، خود میزان گرسنگی را تغییر می دهد. غشاء مخ هم بر هیپوتالاموس اثر کرده و میزان اشتها را دچار تغییر می کند. به همین دلیل است که در بیماری هایی همچون افسردگی بالینی و استرس، میزان مصرف انرژی بسیار دچار تغییر می شود.

نقش اشتها در بیماری ها

عملکرد نا منظم اشتها، سبب بیماری های مختلف از جمله بیماری bulimia که نوعی پرخوری روانی می باشد می شود. به علاوه، به دلیل ناهنجاری در عملکرد سیری، افراد ممکن است بیش از حد لازم غذا خورده و گرفتار بیماری چاقی شوند. عوامل بسیاری در چاقی مؤثرند که البته اغلب آنها ریشه هورمونی دارند.

داروهای مؤثر

از مکانیزم هایی که بر اشتها تأثیر می گذارند، برای تهیه ی داروهای لاغری استفاده می شود. یکی از این داروهای قدیمی فنترمین می باشد. یکی از داروهای جدید سیبوترامین نام دارد که میزان سروتونین و نورادرنالین را در سیستم عصبی زیاد می کند. داروهایی که جلوی اشتها را می گیرند، برای درمان چاقی استفاده می شوند.

از آنجا که در جهان غرب، بیماری چاقی بسیار شایع شده است، تحولات جدیدی در زمینه تولید داروهای لاغری پدید آمده؛ چون محققان به این نتیجه رسیده اند که در افراد چاق، رژیم غذایی به تنهایی نمی تواند مؤثر واقع شود.